به گزارش خبرنگار حوزه دولت خبرگزاری فارس، در سالهای پایانی جنگ جهانی دوم کشورهای غربی و در رأس آن اروپای غربی با فوجی از جمعیت گرسنه روبرو بودند که حتی حیات آنان نیز منوط به کمکهای اهدایی ایالات متحده امریکا و غذایی بود که از آن سوی آتلانتیک میرسید. در آن زمان "چرچیل" نخستوزیر انگلستان در کتاب خاطرات خود نوشت که اروپا تبدیل به کپهای از استخوان و طاعون شده است.
شاید در آن زمان بسیاری از سیاستمداران اروپایی تصور میکردند که اگر سکنه کمتری داشتند، مشکلات آنان نیز کمتر بود. اما چرخ زمانه به گونهای گشت که سالها بعد آرزوی افزایش جمعیت تبدیل به یکی از اولویتهای مهم کشورهای غربی شد.
*اروپا، رشد و کاهش جمعیت
پس از پایان جنگ جهانی دوم و توسعه اقتصادی کشورهای غربی، نرخ رشد جمعیت به طرز قابل ملاحظهای کاهش یافت.دلایلی که برای این کاهش جمعیت از سوی جامعهشناسان ذکر میشود، بسیار متنوع است، اما شاید مهمترین دلایل آن افزایش آزادیهای جنسی، تغییرات فرهنگی و همچنین تمرکز بیشتر اروپا بر فردگرایی بود.
کشورهای اروپایی که در حال مقابله با سیل جمعیت از سوی کشورهای مهاجرپذیر بودند، تلاش کردند تا با استفاده از برخی مشوقها، آب رفته را به جوی باز گردانند و بتوانند رشد جمعیت را از سیر نزولی آن نجات دهند.
در این میان مهمترین مشوقی که از سوی کشورهای اروپایی برای افزایش جمعیت به خانوادهها عرضه میشد، مراقبتهای بهداشتی و همچنین ارائه مشوقهای پولی بود. بعدها افزایش مرخصی زایمان برای مادران و همچنین اعطای مرخصی به پدران برای مراقبت از همسرانشان به این لیست اضافه شد.
*نروژ در صدر مشوق های رفاهی
کشورهای حوزه اسکاندیناوی که از ابتدا در صدر کشورهایی بودند که با کاهش جمعیت مواجه شدند، پرچمدار اتخاذ سیاست های رفاهی برای مادران شدند که صدر آنها نیز کشور نروژ قرار دارد، کشوری که به لحاظ سطح رفاه، همیشه در ردههای بالایی جا داشته، درقبال کسانی که تازه بچهدار شدند نیز بسیار دستودل باز عمل میکند.
در این کشور سردسیر اروپای شمالی، پس از تولد هر کودک، پدر و مادر دو هفته مرخصی با حقوق دارند. پس از این مدت، آنها میتوانند بین46 هفته مرخصی با حقوق کامل یا 56 هفته مرخصی با 80 درصد پرداختی، که باید میان والدین تقسیم میشود یکی را انتخاب کنند. به منظور اطمینان از اینکه پدران حتماً در امر نگهداری و بزرگ کردن کودکانشان مشارکت خواهند داشت، پدران موظف هستند دستکم ده هفته از این دوران را از محل کار مرخصی بگیرند.
پیش از اینکه این قانون تصویب شود، تنها سه درصد از پدران نروژی مرخصی موسوم به «مرخصی پدر» را میگرفتند. در حال حاضر، 90 درصد پدران دستکم 12 هفته مرخصی دارند. جالب اینجا است که استفاده از این مرخصی برای وزرای دولت نیز امری غیرعادی تلقی نمیشود و بسیار معمول است که وزرای دولتی در سال نخست تولد فرزندشان، چند ماهی در مرخصی باشند. در ضمن دولت به یکی از والدینی که تصمیم دارند تا دوسالگی کودکشان،در خانه بمانند کمک هزینه ویژهای نیز پرداخت میکند.
هنگامی هم که پدران به سر کار برمیگردند با سی و هفت ساعت و نیم کار در هفته و پنج هفته هم مرخصی،خواه ناخواه کمی از فشار مادرانی که شاغل هستند کم میشود. در سالهای اخیر، آمار زاد و ولد در نروژ کمی کاهش یافته است؛ با این حساب، هنوز نروژ در میان کشورهای اروپایی،بالاترین میزان زادوولد را دارد.
*ایسلند، کشوری با بهترین خدمات خانوادگی
ایسلند نیز همانند نروژ در بحث خانواده دستودلباز است. پدر و مادران ایسلندی پس از تولد کودکانشان یا به فرزندی پذیرفتن یک کودک، از سه ماه مرخصی با حقوق برخوردارند که میان والدین تقسیم میشود.
پدر و مادرهایی هم که بیکارند، میتوانند از سیستم رفاه عمومی برخوردار شوند. مادران ایسلندی نیز میتوانند از «خدمات پزشکی رایگان» پیش از زایمان برخوردار باشند. این خدمات شامل، تا ده مرتبه ویزیت دکتر، سونوگرافی و هم چنین برخورداری از خدمات پزشکی، ماما و پرستار در منزل پس از زایمان است. دولت ایسلند، میزان کمک و مزایایی را که به مادران و پدران تعلق میگیرد بر پایه شمار افراد خانواده در نظر میگیرد. به دلیل همین سیاستها، ایسلند بیشترین میزان مشارکت زنان را در محل کار(82/2 درصد) و هم چنین یکی از بالاترین آمار زاد و ولد را در کل اروپا دارد.
*نیوزیلند کشوری نه به جذابی نروژ اما سخاوتمند
در این میان نیوزیلند گرچه یکی از کشورهای اروپایی محسوب نمی شود، اما اغلب ساکنان آن مهاجرین اروپایی اند و این کشور یکی از کشورهای پادشاهی زیر مجموعه انگلستان محسوب می شود.
مادران در نیوزیلند میتوانند به هنگام زایمان، از خدمات بهداشتی رایگان برخوردار باشند. اگرچه مرخصی زایمان در نیوزیلند، برای زنان نروژی نمیتواند جذاب باشد، ولی هنوز در نوع خودش سخاوتمندانه است. 14 هفته مرخصی با حقوق به علاوه 52 هفته مرخصی بدون حقوق برای مادران. همسران یا شریکهای جنسی نیز از 42 روز مرخصی برخوردارند.
یکی از نشانههای حمایت از مادران در نیوزیلند، فعالیتهای «بنیاد سلطنتی پلانک» است. این موسسه خصوصی که توسط دولت حمایت مالی میشود، از سال 1907 پرستار و خدمات آموزشی لازم را به مادران جوان ارائه میدهد. سازمان «پلانکت نرس» برای بیشتر از یک قرن، به نمادی از جامعه نیوزیلند تبدیل شده است.
*فرانسه، مزایای بیشتر برای فرزند سوم
زنان فرانسوی، 16 هفته مرخصی زایمان دارند که از شش هفته پیش از تولد کودکانشان آغاز میشود. پس از این دوره، والدین حق سه سال مرخصی بدون حقوق دارند. جالب این است که سیستم فرانسه، داشتن فرزند بیشتر را با افزایش قابل ملاحظه مزایا برای فرزند سوم نیز تشویق میکند.
سیستم خدمات درمانی فرانسه، از سوی سازمان «بهداشت جهانی» در زمره بهترین خدمات درمانی دنیا معرفی شده است. دولت فرانسه، برای زنانی که تازه مادر شدهاند، امکاناتی نظیر ویزیت مجانی دکتر یا برخورداری از خدمات پرستاری در خانه را فراهم میکند.
*مجارستان، فرزند بیشتر رای بیشتر
رتبه 22 در سازمان «نجات کودکان» از آن مجارستان است. تنها وضعیت کشورهای ثروتمند اروپا نیست که در زمینه خدمات به مادران و سیاست های تشویقی افزایش جمعیت،دولت آمریکا را شرمنده کرده است.مجارستان یکی از فقیرترین کشورهای اروپایی است و در حال حاضر نیز بحران اقتصادی اروپا، کشور را در سراشیبی سقوط قرار داده است اما نسبت به آمریکا آمار مرگ و میر مادران و نوزادان کمتر است. (مجارستان کمترین میزان مرگ و میر مادران در اروپای مرکزی و شرقی را دارد.)
در مجارستان، به منظور جبران آمار پایین زاد و ولد در کشور، دولت بهتازگی مرخصی بدون حقوق زایمان را به سه سال که 24 ماه آن با حقوق است، افزایش داده است. حتی دولت مجارستان سال گذشته، در راستای سیاستهای تشویقی خود برای مادران، مکانیسم انتخابات را به گونهای تنظیم کرد که زنان دارای فرزند، رای بیشتری دارند.
گزارش از: مهدیپورصفا