در حالت عادي، بافت داخلي مقعد براي كمك به كنترل حركات روده‌اي، پرخون مي‌شود. اگر هنگام تخليه مدفوع، فشار زيادي به مقعد وارد شود، رگ‌هاي داخل اين بافت متورم و كشيده مي‌شوند.

چنانچه سياهرگ‌هاي داخل كانال مقعدي متورم شوند، هموروئيد داخلي را ايجاد مي‌كنند و اگر در نزديكي شكاف مقعد متورم شوند باعث ايجاد هموروئيد خارجي مي‌شوند.

اسهال يا يبوست مزمن مي‌تواند يكي از علل ايجاد هموروئيد باشد البته ممكن است علت وراثتي نيز داشته باشد. زنان باردار ممكن است در شش هفته آخر بارداري به علت فشار زياد به رگ‌هاي خوني ناحيه لگن، فشار زياد هنگام زايمان، همچنين اضافه وزن مخصوصا در ناحيه شكمي و لگن نيز دچار هموروئيد شوند.

در اين ميان، برخي از وضعيت‌هاي پزشكي مانند بيماري قلبي و كبدي دراز مدت باعث جمع شدن خون در ناحيه شكم و لگن و بزرگ شدن سياهرگ‌ها مي‌شود.

لازم به ذكر است تقريبا نيمي از افراد بالاي 50 سال هموروئيد دارند. اين بيماري ممكن است دردناك باشد اما معمولا خطرناك نيست.

شايع‌ترين علائم هموروئيد هم در نوع داخلي و خارجي آن عبارتند از: خونريزي هنگام حركات روده‌اي و ديده شدن رگه‌هاي خون قرمز روشن روي مدفوع يا كاسه توالت، خارش و درد در ناحيه مقعد.

هموروئيد خارجي مي‌تواند زير پوست ملتهب و دَلَمه شده و باعث ايجاد يك برآمدگي بسيار دردناك شود كه در اين حالت هموروئيد ترومبوزي ناميده مي‌شود.

در اين ميان، عواملي ممكن است باعث بدتر شدن هموروئيد شوند از جمله نشستن يا ايستادن طولاني مدت كه باعث تجمع خون در ناحيه معقدي و افزايش فشار به سياهرگ‌ها مي‌شود، همچنين بلند كردن مكرر بار سنگين بخصوص نگه داشتن نفس هنگام بلند كردن اشيا مي‌تواند باعث فشار زياد ناگهاني به رگ‌هاي خوني شود.

لازم به ذكر است برخي از بيماري‌ها مانند سرطان كولون يا ركتوم (راست روده) و ساير بيماري‌ها نيز ممكن است بسياري از علائم هموروئيد را به همراه داشته باشند، بنابراين در صورت وجود علائم ديگر بايد به پزشك مراجعه كرد، از جمله خونريزي مقعدي كه در اثر فشار براي تخليه مدفوع ايجاد نشده باشد و از قرمز روشن به قرمز تيره، تغيير رنگ دهد، مدفوع باريك‌تر از حد معمول (حتي باريك‌تر از يك مداد)، مشكل در تخليه مدفوع يا اسهال همراه با نفخ شكمي، مدفوع سياه يا قيرمانند، تب علاوه بر مدفوع خوني، درد شديد در ناحيه مقعد يا برآمدگي داخل مقعد يا شكاف مقعد كه با درد شديد همراه است و پس از سه تا هفت روز درمان خانگي، به حالت طبيعي برنگشته باشد.

تشخيص هموروئيد براساس سابقه پزشكي و آزمايش‌هاي فيزيكي است. ابتدا يك آزمايش ديجيتال مقعدي و يك آندوسكوپي ممكن است تنها آزمايش‌هاي لازم باشد.

براي اطمينان از اين كه بيماري‌هاي ديگري (مانند سرطان كولون) باعث ايجاد علائم نشده باشد، ممكن است آزمايش‌هاي ديگري مانند سيگموئيدوسكوپي (آندوسكوپي از كولون سيگموئيد) نيز مورد نياز باشد. اين آزمايش به پزشك امكان مي‌دهد.

قسمت‌هاي داخلي مقعد، راست‌روده و كولون را براي بررسي موارد غيرطبيعي رؤيت كند. كولونوسكوپي و تنقيه باريوم نيز مي‌توانند در اين زمينه كمك‌كننده باشند.

در مورد درمان هموروئيد بايد گفت بيشتر افراد هموروئيدي مي‌توانند با تغييرات ساده رژيم غذايي و عادات صحيح حركات روده‌اي بهبود يابند و نياز به جراحي يا ساير درمان‌ها ندارند، مگر اين كه خيلي بزرگ و دردناك شده باشند.

روش‌هاي درماني تثبيت‌كننده، روش‌هايي هستند كه مقدار خون را براي هموروئيد كاهش مي‌دهند تا كوچك شوند يا از بين بروند.

باقي گذاشتن بافت زخم شده در جاي خود از پيشرفت هموروئيد جلوگيري مي‌كند. اين روش‌ها شامل بستن هموروئيد با يك كش حلقه‌اي، استفاده از گرما، ليزرها يا جريان الكتريكي است.

در روشي موسوم به اسكلروتراپي، با استفاده از تزريق يك ماده به هموروئيد به بهبود بيماري كمك مي‌شود.

يكي از روش‌هايي كه نوعي جراحي محسوب مي‌شود، گشاد كردن اسفنكتر مقعدي است كه با كشيدن كانال مقعد (با فرض اين كه افزايش فشار اسفنكتر علت هموروئيد است)، انجام مي‌شود.

البته از آنجا كه اين روش در بسياري از بيماران، باعث آسيب به اسفنكتر و غيرقابل كنترل شدن مدفوع مي‌شود، به ندرت صورت مي‌گيرد.

در روش ديگري، از يك آندوسكوپ نوري و با به‌كارگيري يك داپلر كاوشگر، براي سنجش جريان خون در شريان منفردي كه سياهرگ‌هاي هموروئيدي را پر مي‌كند و پزشكان قادر به تشخيص آن نيستند، استفاده مي‌شود و سپس پزشك مي‌تواند شريان را ببندد.

اين روش پرهزينه است و مزيت اندكي نسبت به روش «رگ‌بندي با كش حلقه‌اي» دارد. از ساير روش‌هاي جراحي، مي‌توان به اسنفكتروتومي اشاره كرد كه در آن قسمت داخلي اسفنكتر مقعدي بريده مي‌شود، در اين روش نيز، نگراني در مورد از دست دادن كنترل مدفوع، به عنوان يكي از عوارض بالقوه وجود دارد.

برداشتن هموروئيد از طريق جراحي (هموروئيدكتومي) معمولا براي بيماري درجه سه يا چهار استفاده مي‌شود. در اين عمل، هموروئيد داخلي و خارجي بريده مي‌شوند.

زخم‌هاي به‌جامانده ممكن است بخيه شوند (در تكنيك بسته) يا بازبمانند (در تكنيك باز). درد پس از جراحي يك مساله مهم است و معمولا مخدرهاي ضددرد موردنياز است. بيماران مي‌توانند چهار ـ دو هفته بعد به سركارشان بازگردند.

از ديگر عوارض هموروئيدكتومي، مشكل ادرار كردن است كه در پنج درصد از بيماران اتفاق مي‌افتد و ممكن است براي تخليه مثانه، نياز به سوندگذاري باشد.

در يك تا دو درصد بيماران نيز خونريزي با تاخير (هفت ـ چهار روز پس از جراحي) اتفاق مي‌افتد. همچنين ممكن است باريك شدن مقعد ناشي از اثر زخم، شكاف‌ها، عفونت‌ها و لخته‌هاي خون پس از جراحي (در هموروئيد خارجي) نيز رخ دهد.

جديدترين تكنيك براي درمان هموروئيد، هموروئيدكتومي با روش دوختن است كه يك درمان سريع و كم‌درد است و براي هموروئيدهاي درجه 3 (اصولا داخلي) استفاده مي‌شود.

در اين روش، يك لوله حلقوي و توخالي را به كانال مقعد وارد مي‌‌كنند و از طريق اين لوله، هموروئيد داخلي، بخيه زده مي‌شود. عوارض آن مشابه هموروئيدكتومي
معمول است.

به طور كلي درمان‌هاي غيرجراحي ترجيح داده مي‌شود. چرا كه با درد و عوارض كمتري همراه است. گاهي اوقات تركيبي از درمان‌ها (مانند يك روش تثبيت‌كننده و يك هموروئيدكتومي) مي‌تواند موثرتر واقع شود، گرچه براي افراد بالاي 70 سال و كساني كه از سلامت كمي برخوردارند، روش‌هاي تثبيت‌كننده ترجيح داده مي‌شوند.

برداشتن هموروئيد توسط ليزر نيز يكي از سالم‌ترين و موثرترين روش‌هاي درماني شناخته شده، اما مانند هر روش ديگري، مزايا و معايبي دارد.

از مزاياي آن، سرعت عمل و ناراحتي كمتر است. ديگر اين كه پس از عمل، اثري از آن به جا نمي‌ماند. همچنين به دليل دقت بالاي عمل، بهبودي سريع‌تر صورت مي‌گيرد و ميزان خونريزي از زخم نيز معمولا اندك است و نيازي به بستري شدن بيماران در بيمارستان، حتي به مدت يك شب نيست. علاوه بر اين، بافت‌هاي اطراف هموروئيد، آسيب نمي‌بينند.

از معايب اين عمل، پرهزينه بودن آن است و به دليل جديد بودن روش، ممكن است يافتن متخصصان و جراحان آموزش ديده در اين زمينه دشوار باشد.

به‌علاوه جراحي با ليزر ممكن است با عوارض و عفونت‌هايي همراه باشد. از معايب ديگر عمل، اين است كه تنها هموروئيدهاي خارجي را درمان مي‌كند.

با خوردن مواد فيبردار از هموروئيد پيشگيري كنيد

يكي از راه‌هاي پيشگيري از هموروئيد، جلوگيري از يبوست با خوردن مواد غذايي حاوي فيبر زياد از جمله ميوه‌ها، سبزيجات، لوبياها و غلات سبوس‌دار است.

همچنين نوشيدن آب فراوان نيز مي‌تواند كمك‌كننده باشد، در صورت لزوم مي‌توان از مكمل‌هاي فيبري مانند سيتروسل يا متاموسيل استفاده كرد.

داشتن عادات سالم و منظم روده‌اي و رفتن به دستشويي به محض احساس فشار براي اجابت مزاج و اجتناب از فشار آوردن زياد براي تخليه مدفوع نيز مي‌تواند از بروز هموروئيد جلوگيري كند.

در اين مورد بهتر است راحت باشيد و به خودتان زمان بدهيد.

از نگه داشتن نفس و مطالعه نيز در اين حين خودداري كنيد و به محض اتمام حركات روده‌اي، از جايتان بلند شويد.

اگر باردار هستيد، روي پهلويتان بخوابيد تا فشار كمتري به رگ‌هاي خوني لگنتان وارد بيايد و از بزرگ‌تر شدن هموروئيد جلوگيري كند.

همچنين ورزش روزانه و داشتن فعاليت متوسط حداقل 2.5 ساعت در هفته يا فعاليت شديد حداقل يك و يك‌چهارم ساعت در هفته مي‌تواند از ايجاد هموروئيد پيشگيري كند.

درمان‌هاي خانگي مي‌تواند شامل استفاده از كرم‌هاي شيافي هموروئيد مانند هيدروكورتيزون يا پدهاي حاوي هامامليس (فرآورده‌اي از برگ و پوست درخت‌ هامامليس)‌ يا يك عامل بي‌حس‌كننده باشد.

ناحيه مقعد را دو تا سه بار در روز به مدت 15 ـ 10 دقيقه در آب گرم قرار دهيد و اطراف آن را پاكيزه نگه داريد. استفاده از صابون ممكن است مشكل را بيشتر كند.

بهتر است پس از توالت، ناحيه را با يك سشوار خشك كنيد و از دستمال توالت خشك استفاده نكنيد. استفاده از دستمال‌هاي مرطوب غيرعطري و بدون الكل بلامانع است. براي تسكين تورم مقعدتان مي‌توانيد از كمپرس‌هاي سرد يا بسته‌هاي يخ استفاده كنيد.

گفتني است كه هموروئيد مي‌تواند عوارضي مانند كم‌خوني را به دنبال داشته باشد، از طرفي از دست دادن مزمن خون، وقتي كه شما به اندازه كافي گلبول قرمز سالم براي حمل اكسيژن به سلول‌هايتان نداشته باشيد، منجر به خستگي و ضعف مي‌شود.

در اين ميان، اگر خون‌رساني به يك هموروئيد داخلي قطع شود، هموروئيد ممكن است مختنق (دچار اختناق)‌ شود كه منجر به درد زياد و قانقاريا (مرگ بافتي)‌ مي‌شود.